Transities integraal oppakken
7 februari 2024
Heuvelrug Energie pleit al langer voor een gebiedsgerichte aanpak waarbij het plannen van grootschalige energie-opwekprojecten in het buitengebied integraal wordt opgepakt met andere opgaven, zoals duurzame landbouw, versterking biodiversiteit, klimaatadaptatie en waterbeheer. Nu er nu voldoende politieke steun lijkt te zijn voor zo'n aanpak willen we een pilot starten in onze gemeente.
Moeizame aanloop
Vier jaar geleden pleitte een aantal actieve leden van Heuvelrug Energie voor het eerst voor het gelijktijdig en in onderlinge samenhangen oppakken van de energietransitie en de transitie naar kringlooplandbouw (https://heuvelrugenergie.nl/van-crisis-naar-kansen/ ).
In de daaropvolgende jaren is dat verder verbreed met doelstellingen op het gebied van waterbeheer, natuur, biodiversiteit en landschappelijke waarden, resulterend in een pleidooi voor een integrale, gebiedsgerichte aanpak. In zo’n aanpak worden samen met gebiedspartners -bewoners, grondeigenaren en -gebruikers, belangenorganisaties- uitgangspunten vastgesteld. Samen ontwikkelen zij een plan. Een dergelijke aanpak lag bijvoorbeeld ten grondslag aan het zonneparkproject dat Heuvelrug Energie bij Overberg wilde ontwikkelen. Dit plan, ingediend in september 2021, heeft helaas geen groen licht gekregen van de gemeente, ondanks brede steun van de lokale politiek.
Politieke steun
Inmiddels zijn we twee jaar verder en is de steun voor het integraal oppakken van transities verder toegenomen. Zo stelt de provincie Utrecht in het Collegeakkoord 2023-2027 dat ze grootschalige duurzame energie-opwek landschappelijk wil inpassen en combineren met andere opgaven. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van innovatieve oplossingen.
“De overgang naar duurzame energie gaat hand in hand met natuur, biodiversiteit, erfgoed, klimaatadaptatie en ruimtelijke ontwikkelingen”, schrijft de provincie in het Utrechts Programma Landelijk Gebied. De energietransitie wordt als een belangrijke koppelkans benoemd om de transitie in het landelijk gebied te helpen slagen. “Zowel om gebiedsdoelstellingen te bereiken zoals de vermindering van broeikasgassen, de waterbergingsfunctie en landschapsontwikkeling te herstellen, als het stimuleren en ontwikkelen van aanvullende verdienmodellen voor bijvoorbeeld natuurinclusieve kringlooplandbouw.”
In de stukken voor het gemeenteraadsbesluit over methodes voor duurzame opwek worden de voor- en nadelen van een gebiedsgerichte aanpak uiteengezet en de raadsfracties van het CDA, BVHLokaal, D'66 en VVD pleiten in een amendement, dat met grote meerderheid van stemmen is aangenomen.
Pilot project
Ondertussen heeft Heuvelrug Energie samen met architectuurcentrum Aorta de plannen voor een pilot met een integrale, gebiedsgerichte benadering voor ondermeer zonne-energie verder uitgewerkt. Rond die plannen zijn de eerste contacten gelegd met verschillende gebiedspartners, waaronder grondeigenaren, natuurorganisaties, een Agrarische Natuurvereniging, het Waterschap, gemeenten en provincie. Bij het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie en Rabobank Rijn en Heuvelrug is financiering gevonden voor een eerste, verkennende fase. Direct na de zomer van 2024 ligt er vervolgens een ambitiedocument, samen gemaakt met alle stakeholders en bewoners, dat dient als basis voor verdere uitwerking in een concreet plan.