30 november 2024

Maak landbouw, natuur en water leidend bij de ontwikkeling van energie-initiatieven in het buitengebied. Dat is de uitkomst van een uniek bottom-up proces waarin lokale belanghebbenden, bewoners en overheden samenwerken aan een gebiedsgerichte aanpak voor Langbroek-Kolland. Het project Van wie is de energie? is geïnitieerd door Architectuurcentrum AORTA en energiecoöperatie Heuvelrug Energie, en zet in op een duurzame inrichting van het buitengebied met oog voor landschappelijke en ecologische kwaliteit.

Met de stijgende vraag naar duurzame energie zijn gemeenten genoodzaakt ruimte te vinden voor wind- en zonneprojecten. De ruimte is echter schaars en het creëren van breed maatschappelijk draagvlak blijkt vaak een uitdaging. Traditionele participatie rond windmolens en zonneparken biedt bewoners beperkte inspraak, terwijl de ecologische en landschappelijke aspecten vaak ondergeschikt blijven aan financiële en technische overwegingen.

 

Van wie is de energie?

Dat moet anders dachten Architectuurcentrum AORTA en Heuvelrug Energie. In 2024 initieerden zij het project Van wie is de energie? dat zich richt op Langbroek-Kolland, gelegen tussen de Utrechtse Heuvelrug, de Lekdijk en de Kromme Rijn. Dit gebied biedt volgens de Regionale Energiestrategie (RES) U16 kansen voor de opwek van duurzame energie. Samen met lokale natuurorganisaties, bewoners, landgoedeigenaren en overheden zijn in co-creatieve sessies de ruimtelijke opgaven, waarden en wensen van betrokkenen verkend en hoe (zwaar) die meegewogen moeten worden bij de toekomstige ontwikkeling. Er is gezocht naar veelbelovende combinaties van functies voor Langbroek-Kolland en gewerkt aan scenario’s.

Koppelkansen

In de sessies kwamen combinaties naar voren waarbij verhoging van het waterpeil ten behoeve van de natuur leidt tot minder intensieve landbouw en vermesting. Dit draagt ook weer bij aan de biodiversiteit. Door deze koppelkansen centraal te stellen, wordt duurzame energieopwekking geïntegreerd in een bredere transitie van het landschap. Het benutten van deze kansen vereist dat thema’s als landbouw, waterbeheer en natuur leidend zijn bij de keuze van locaties voor duurzame energieprojecten.

 

Vervolgtraject in november 2024

In november 2024 is de vervolgfase van het project gestart, waarin de eerder verkende scenario’s verder worden uitgewerkt. Dit gebeurt door aan te sluiten en af te stemmen op andere gebiedsgerichte initiatieven waarbij we kijken hoe duurzame energieproductie kan worden ingepast en de transitieopgaven voor landbouw, natuur en water kan ondersteunen. Het projectteam zoekt daarnaast naar grondeigenaren die actief willen deelnemen aan een mogelijk pilotproject.

Samenwerkingspartners

Van wie is de energie? is een initiatief van Architectuurcentrum AORTA en Heuvelrug Energie in samenwerking met Waardenburg Ecology, landschapsarchitect Arjen Spijkerman en Public Space Foundation. Deelnemende partijen zijn (lokale) natuur- en bewonersorganisaties, energiecoöperaties, landgoedeigenaren, gemeente Utrechtse Heuvelrug, gemeente Wijk bij Duurstede, provincie Utrecht, Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden en Staatsbosbeheer.

De resultaten van de eerste fase van Van wie is de energie? staan online: https://www.aorta.nu/van-wie-is-de-energie/