Gas-vrij en comfortabel wonen in een Rijksmonument

Eindelijk is het dan zo ver: Elaine en Jeroen Hinfelaar hebben een zes weken durende verbouwing achter de rug die hun monumentale woning, naast de Andrieskerk in Amerongen, energiezuinig en gasvrij heeft gemaakt. We zijn door Jeroen uitgenodigd om een kijkje te komen nemen.

Zo op het eerste gezicht is er niets bijzonders te zien, maar wie wat beter kijkt merkt op dat de muren dikker zijn dan normaal en dat de woning geheel is voorzien van isolatieglas, ventilatie-elementen en convectoren in plaats van gewone radiatoren. De temperatuur van de woonkamer staat ingesteld op 19 graden, en dat voelt behaaglijk. We vragen Jeroen welke keuzes hij zoal heeft gemaakt.

Lagere energierekening en meer comfort

“Toen we hier 14 jaar geleden kwamen wonen, hadden we een energierekening van 350 Euro per maand. Die kosten hebben we in 2012, toen we afscheid namen van de verouderde keuken, weten te halveren. We hebben toen het nostalgische, maar gas-verslindende Aga fornuis uit 1910 vervangen door een stijlvol inductiefornuis, dus we koken nu vier jaar elektrisch. We wilden al langer nog verdere stappen zetten om het energieverbruik verder te reduceren en het comfort van de nogal tochtende woning te verbeteren. Nu de CV-ketel aan vervanging toe was en er hoognodig een aantal grotere onderhoudsklussen moest worden gedaan, hebben we besloten tot een integrale aanpak.”

De woning als systeem

“We hadden al eerder gemerkt dat het moeilijk is om goed advies te krijgen over het vergaand energiezuinig maken van een oude woning. We wilden een systematische en integrale aanpak die goed is onderbouwd met energetische en bouwfysische berekeningen. En uiteraard wilden we het monumentale karakter van de woning volledig in stand houden. Uiteindelijk hebben we in Kees Stap van Energiepaleis een adviseur gevonden die dat bleek te kunnen. Hij kijkt naar de woning als systeem, én naar de wensen van de bewoners en hun investeringsruimte. Na een grondige inventarisatie heeft hij ons eerst 3 opties voorgelegd:

  • Een beetje energiezuiniger;
  • Een super-variant;
  • Een optie er tussenin.

We hebben gekozen voor de middenoptie.”

Doorvertaling naar concrete maatregelen

“Vervolgens heeft Kees onze keuze doorvertaald naar een pakket samenhangende maatregelen, bestaande uit:

  • Muurisolatie, deels in spouwmuren, deels door voorzetwanden, waarvan een wand met geïntegreerde wandverwarming;


Geïntegreerde verwarming, tijdens en na de verbouwing.

  • Al het glas vervangen door isolatieglas (monumentenglas aan de straatzijde);
  • Vloerisolatie van Tonzon; en verbetering van de al aanwezige dakisolatie;
  • CO2-gestuurde ventilatie met warmte-terugwinning;
  • Verwarming van diverse ruimtes met lage temperatuur convectoren waarmee je per ruimte de temperatuur kunt instellen;
  • Een lucht-water warmtepomp met een COP van 4,4 (zie voetnoot), waarvan de buitenunit is geplaatst in de achtertuin; deze warmtepomp haalt ‘gratis’ warmte uit de buitenlucht, en is aangesloten op de convectoren en op het geïsoleerde warmwatervat van 200 liter voor de douche;
  • Afsluiting van de nu overbodige gasaansluiting

Bouwteam

“Voor de uitvoering van het project hebben we, na een kort selectietraject, een bouwteam samengesteld, bestaande uit de volgende partijen:

- het Amerongse bouw- en aannemingsbedrijf Dirk Bos voor alle bouwkundige activiteiten

- Dirk Jan Peters van Installatiebedrijf Energiek uit Vleuten, voor levering en installatie van alle techniek

- Rondomdom uit Utrecht voor de vloerisolatie

- Isotechniek uit Duiven voor de spouwmuurisolatie

Kees Stap heeft het project begeleid, samen met Monique van Uffelen van Bouwmnu. Tijdens de uitvoering zijn we in ons huis blijven wonen, Dat voelde soms als kamperen in je eigen huis, maar we zijn zeer tevreden over het resultaat. Het bouwteam heeft uitstekend en soepel samengewerkt. Het hele project is volgens planning en binnen budget, dus zonder meerwerkkosten opgeleverd.”

Bouwteam

“Voor al die ingrepen hebben we wel flink in de buidel moeten tasten. In ons geval ging het om ongeveer 10% van de waarde van de woning. De overheid droeg bij met een subsidie van totaal ongeveer € 4000 (voor isolatie en warmtepomp). Ik redeneer dat we ongeveer 1/3 van de investering terugverdienen in de vorm van een lagere energierekening en dat we 1/3 terugzien in de meerwaarde van de woning bij toekomstige verkoop. De resterende 1/3 besteed je dan aan een aanzienlijke verbetering van het wooncomfort en het milieu. En ook de Groningers zullen blij zijn als we van het gas af gaan.”

Was energieneutraal ook mogelijk?

“Alles draait nu op stroom, het gas kan er helemaal af. Het liefst hadden we onze woning helemaal zelfvoorzienend gemaakt wat de energievoorziening betreft. Maar dat bleek in ons geval onmogelijk, of extreem duur. Onze woning is Rijksmonument en maakt deel uit van het Amerongse beschermd dorpsgezicht, Zonnepanelen op het dak zijn daarom uitgesloten. Daarnaast grenst onze tuin aan de uiterwaarden van de Nederrijn en hebben we eens in de zoveel jaar te maken met hoogwater. Dus daar kunnen we beter ook geen panelen plaatsen. We hebben dus genoegen genomen met “energiezuinig en gasvrij”. Onze woning is nu All Electric. Via Heuvelrug Energie kopen we in Nederland duurzaam opgewekte stroom en zodra de mogelijkheid zich voordoet willen we nog investeren in zonnepanelen in een collectief project, in de directe omgeving.“

COP: De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt met een Coefficient of Performance (COP). Dit getal geeft de verhouding weer tussen het energieverbruik en de geproduceerde hoeveelheid warmte. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de installatie. Met een COP van 4,4 krijg je in warmte-energie ruim 4 keer de hoeveelheid kWh terug die je er in de vorm van elektriciteit hebt ingestopt (meer info op de website van MilieuCentraal).